در این مقاله به بررسی تخصصی رام خودرو و انواع آن میپردازیم :
رام خودرو چیست؟
رام خودرو قسمتی از جلوبندی خودرو است. زمانی که بخواهیم در مورد سیستم خودرو صحبت کنیم کمی دشوار است. ساختار و سیستم خودرو دارای پیچیدگی های زیادی است. تمام سیستم خودرو به یکدیگر متصل است و دارای عملکردی متقابل هستند. این عملکرد متقابل و هماهنگی بین قطعات است که باعث می شود خودرو بدون هیچ مشکلی روشن شود و حرکت کند.
اگر یک قطعه در خودرو خراب شود می تواند یک یا چند قطعه دیگر را تحت تاثیر قرار دهد. جلوبندی خودرو از قطعات مختلفی ساخته شده است که در هماهنگی با یکدیگر عمل می کنند. هر قطعه به چند قطعه دیگر متصل است و ساختار تجزیه شده بعضی قطعات متشکل از چند قطعه مجزا است.
یکی از این قطعات در جلوبندی خودرو رام خودرو نام دارد. نام دیگر آن دو شاخ است. رام خودرو قطعه ای از جلوبندی خودرو است که بدون توجه به شکل ظاهر در همه خودرو ها مشترک است.
همه شما تا به حال نام جلوبندی خودرو را شنیده اید. جلوبندی در خودرو از قطعه های مختلف تشکیل شده است. اهمیت آن به حدی است که مراکز تخصصی برای تعمیر جلوبندی وجود دارد. زمانی که جلوبندی (خرابی یک یا چند قطعه) خودرو دچار مشکل شود، خودرو کارایی اساسی خود را از دست می دهد.
جلوبندی قسمت زیر و جلوی خودرو را شامل می شود. وظیفه آن ایجاد راحتی در حین رانندگی و تعلیق خودرو در زمان حرکت است. به این نکته توجه کنید که تفاوت اساسی بین جلوبندی و سیستم تعلیق خودرو وجود دارد که در ادامه مطلب توضیح داده خواهد شد.
همان طور که اشاره شد جلوبندی خودرو از قطعات مختلف تشکیل شده است. در نتیجه خرابی یکی از قطعات مانند رام خودرو می تواند کل سیستم خودرو را تحت تاثیر قرار دهد.
در صورتی که یکی از قطعات خودرو خراب شود و غیر قابل تعمیر باشد از لوازم یدکی اورجینال استفاده کنید. لوازم یدکی اورجینال و مرغوب عمر مفید تری دارند.
جلوبندی خودرو شامل:
- سیستم فرمان
- رام خودرو
- سیستم تعلیق خودرو
- سیبک ها، اکسل و طبق
- فنر و کمک فنر های جلو
- میل تعادل و میل موج گیر
- سیستم چرخ ها
- بلبرینگ و توپی خرج ها
- سگ دست و شغال دست
تا اینجا متوجه شدیم رام خودرو قطعه‌ای از جلوبندی خودرو است و عملکرد متقابلی بین همه قطعه ها وجود دارد.
رام خودرو و نقش مهم آن در خودرو
رام خودرو در همه وسایل نقلیه مشترک است اما شکل ظاهری آن متفاوت می باشد. بعضی افراد به آن تیر و کمان (رام خودرو ) نیز می گویند. قطعه رام خودرو دارای دو سر است و شکل ظاهری آن شبیه تیرکمان است. رام خودرو یک قطعه بسیار مهم و حیاتی است که در جلوبندی ماشین نقش بسیار مهمی دارد.
به عبارتی رام خودرو یک شاسی بلند است و قطعاتی که در جلوبندی ماشین قرار دارند را به اتاق ماشین متصل می کند.
جنس رام خودرو از فلز است و مقاومت بسیار بالایی (تکیه گاه جلوبندی خودرو) دارد. رام خودرو نقش مهمی در حفظ و نگهداری قطعات حیاتی مانند گیربکس، موتور، و … را به عهده دارد. وظیفه دیگر رام خودرو متصل کردن قسمت راست و چپ خودرو است، به علاوه هماهنگ کردن قطعات خودرو در هنگام حرکت را به عهده دارد.
نقش رام خودرو در جلوبندی خودرو به شرح زیر می باشد:
محکم شدن شاسی خودرو: به عنوان یک نقش مهم برای رام خودرو تعریف شده است. شاسی که در داخل جلوبندی ماشین قرار دارد را کاملاً سفت می کند تا مشکلی به وجود نیاید.
جلوگیری از آسیب رسیدن به جلوی خودرو: زمانی که خودروی شما با سرعت زیاد از روی یک دست انداز عبور می کند و همزمان ترمز گرفتن بی فایده است رام خودرو باعث می شود که به جلوبندی آسیبی نرسد.
جلوگیری از شکستگی در گیربکس و کارتل: ممکن است ماشین به مانعی مثل جدول کنار خیابان و … برخورد کند، رام خودرو باعث می‌شود که کارتل و گیربکس دچار شکستگی و آسیب نشود.
وظیفه قوای محرکه و فرمان ماشین نیز به عهده رام خودرو است ( یک وظیفه مهم و حساس). به این دلیل آن را در رده استاندارد A قرار می دهند.
دسته دوشاخ یا دوشاخ خودرو
دسته دوشاخ یا دوشاخ خودرو در پایین ترین قسمت خودرو قرار دارد. بوش به قسمت رام خودرو و قسمت تیرکمانی به بوش دسته موتور متصل می باشد. همه این قطعات در ارتباط با یکدیگر در قسمت زیر ماشین قرار دارند.
دوشاخ رام خودرو یک روپوش پلاستیکی دارد. کارکرد این قطعه پلاستیکی به همراه دسته موتور کامل می شود. دسته دوشاخ نیز قسمتی از رام خودرو است.
دسته موتور دوشاخ که دوشاخ رام نیز می گویند به قسمت زیرین موتور خودرو مربوط می شود. به دلیل شباهت این قطعه به تیرکمان، دوشاخ رام یا دوشاخ تیرکمانی نیز می گویند.
وقتی که این قطعه خراب شود لرزش در گیربکس و بدنه خودرو ایجاد می شود. جنس این قطعه کاملاً فلزی است و یک پوشش پلاستیکی روی آن قرار دارد. اگر این قطعه خراب شود (خرابی در قطعه بوش) پایان عمر مفید آن است.
علائم خرابی قطعه بوش به شرح زیر می باشد:
- پوشش پلاستیکی آن ممکن است خشک شود.
- پوشش پلاستیکی دچار ساییدگی شود.
- بزرگ شدن سوراخ بوش باعث خرابی کامل دوشاخ رام می شود.
در این صورت توصیه می شود از قطعات یدکی اورجینال استفاده کنید. کیفیت قطعات اورجینال قابل مقایسه با قطعات بی کیفیت نیست.
ضرباتی که گیربکس خودرو به موتور خودرو وارد می کند توسط دسته دوشاخ خنثی و دفع می شود. اگر به هر دلیل دو شاخ رام خراب شود عملکرد گیربکس نیز مختل خواهد شد که تولید لرزش و صدا می کند. در نتیجه صدا به اتاق ماشین منتقل می شود و شخصی که داخل ماشین نشسته است لرزش را احساس می کند.
قطعه رام خودرو از جنس فلز و قطعه بوش از پلاستیک ساخته شده است و به هم متصل هستند. اگر رام خودرو به هر دلیل خراب شود بوش نیز خراب می شود.
انواع دسته دوشاخ
دسته دوشاخ دو نوع است:
- هیدرولیکی
- مکانیکی
سیستم هیدرولیکی پیچیدگی خاصی ندارد. از یک قطعه پایه از جنس فلز و یک قطعه دیگر از جنس پلاستیک ساخته شده است. این قطعه پلاستیکی حالت ارتجاعی دارد. تفاوت اصلی بین سیستم هیدرولیکی و مکانیکی در جنس پلاستیک به کار رفته در دسته دوشاخ است. همچنین نوع روغنی که در بین فنر های دوشاخ رام و موتور هیدرولیکی در حال گردش است با نوع مکانیکی تفاوت دارد.
نوع مکانیکی دسته دوشاخ در اندازه های مختلف و متناسب با نوع خودرو تولید می‌شود. دسته دوشاخ مکانیکی قیمت ارزان تری نسبت به نوع هیدرولیکی دارد.
دسته دوشاخ هیدرولیکی کارایی و عملکرد بیشتر و با کیفیت تری دارد. این نوع دسته هیدرولیکی برای خودرو های رالی و سوپر اسپرت تولید می شود. جنس پلاستیک آن بسیار مرغوب و باکیفیت است، به همین علت نگهداری از آن بسیار هزینه بر است. نکته مهم این است که دسته دوشاخ برای هر خودرو متفاوت است و این موضوع به حجم موتور (پیشرانه) خودرو بستگی دارد.
عوامل خرابی دسته دوشاخ و علائم آن
عوامل متعددی ممکن است باعث خرابی دسته دوشاخ شود، به طور مثال:
- اگر فشار بیش از حد به دسته دوشاخ وارد شود خراب می شود (مهم ترین عامل). به طور مثال عبور دست انداز های غیر استاندارد و سرعت زیاد در خودرو باعث می شود به موتور ضربه وارد شود. دسته دوشاخ نیز همزمان با ضربه خوردن خراب می شود.
- ممکن است در زمان تعمیر مکانیک آن را درست جایگذاری نکرده باشد.
- جنس آن بی کیفیت باشد یا از لوازم یدکی نامرغوب استفاده شود.
- خرابی یا نقص در هر بخش از خودرو مثل کلاچ، رام خودرو و … تاثیر مستقیم بر روی این قطعه دارد.
- کارکرد ناقص در سیستم تعلیق و جلوبندی مانند رام خودرو باعث می شود ضربه ای به این قسمت وارد شود.
خرابی دسته دوشاخ در خودرو را می توان حس کرد. به صورت فیزیکی لرزش و صدا از آن شنیده می‌شود، این لرزش و صدا را می توان در اتاق ماشین حس کرد. این نکته از مهمترین علائم خرابی در دسته دوشاخ است، هر قسمت از خودرو که به موتور نزدیکتر باشد بیشتر تکان و لرزش دارد.
در اتاق ماشین پدال و فرمان نیز دچار تکان های غیر عادی می شود. خرابی و مشکل در دوشاخ رام اثر معکوس بین پدال و دسته دوشاخ را به وجود می آورد.
بعضی مواقع ممکن است شنیدن صدا (تلق تلق) از موتور خودرو (در راه های پر پیچ و خم) نشانه آسیب رسیدن به این نقطه باشد.
البته علائم خرابی در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی متفاوت است. در نوع مکانیکی معمولاً قسمت پلاستیکی آن در محل پیچ دچار پارگی یا سایش می شود که به راحتی قابل تشخیص است. در نوع هیدرولیکی نشتی روغن نشان می دهد که دوشاخ رام خراب شده است.
رام خودرو و سیستم تعلیق خودرو
یکی از اصطلاحاتی که مکانیک ها در زمان تشخیص خرابی دسته موتور استفاده می کنند این است که موتور پایین کشیده است. پارگی دسته موتور می تواند باعث کاهش ارتفاع موتور ماشین شود. اگر ارتفاع ماشین پایین بیاید فشار بیشتری به 4 شاخ پولوسی وارد می شود. حتی ممکن است موتور در جای خود دچار چرخش شود، در نتیجه جا رفتن یا بیرون آمدن گیربکس از دنده را سخت می‌کند و یا ممکن است بیرون نیاید.
بوش پلاستیکی در دسته دوشاخ یک قسمت مهم از خودرو است که سیستم تعلیق (Suspension) نام دارد. به سیستمی گفته می شود که بین بدنه خودرو و چرخ ها قرار می گیرد. حرکت خودرو را در مسیر و راه های دشوار به یک حرکت نرم و هماهنگ تبدیل می کند. وقتی چرخ ها در مسیر دشوار حرکت می‌کنند بدنه کمترین تکان را دارد.
سیستم تعلیق از اجزای مختلفی مانند تشکیل شده است، شامل:
- کمک فنر و اجزای داخلی فنر
- بوش و سیبک
- طبق و چرخ ها
هر کدام از این قطعات وظیفه خاصی دارند.
سیستم های تعلیق از نظر کارکردی به چهار گروه تقسیم می شوند:
سیستم مستقل یا خود تنظیم شونده (self leveing): در این نوع سنسور هایی وجود دارد که می تواند فشار های وارده را اندازه‌گیری کند و با توجه به نوع داده ارتفاع ماشین را در یک حالت حفظ کند. در این سیستم از تجهیزات پنوماتیک استفاده شده است. هزینه تعمیر و نگهداری آن نسبت به سایر سیستم ها بیشتر است. البته راننده می تواند به صورت دستی سیستم را تنظیم کند.
سیستم غیرفعال (in active): در بیشتر خودرو های تولید داخل از این سیستم استفاده می شود. این سیستم غیر قابل تنظیم است. ارزان است و هزینه تعمیر و نگهداری آن نیز نسبتا پایین است. در این نوع سیستم وقتی که خودرو دچار نوسان وزن (افزایش سرنشینان و اضافه بار) می شود سیستم تعلیق تغییر حالت می دهد. در نتیجه در کنترل خودرو و فرمان پذیری تاثیر منفی می گذارد.
سیستم نیمه فعال (semi active): برای این سیستم در زمان طراحی و ساخت چند حالت پیش فرض قرار داده شده است. راننده با توجه به سلیقه، دشواری یا آسانی شرایط جاده می تواند گزینه ها را تغییر دهد (حالت راحت، نرمال یا اسپرت).
سیستم فعال (active): از این سیستم در خودروهای لوکس، گران قیمت و مسابقه ای استفاده می شود. پیشرفته ترین نوع سیستم تعلیق حالت فعال است. سنسور هایی در این سیستم قرار دارد که فشار و نوسانات را به طور مدام اندازه گیری می کند. نیرو های وارده را اندازه گیری و بررسی می‌کند و به صورت بسیار هوشمند سیستم را تنظیم می کند. هر کمک فنر می‌تواند نسبت به سایر کمک فنر ها شرایط نرمی و سختی متفاوتی در لحظه داشته باشد.
علائم خرابی در جلوبندی خودرو
همانطور که در ابتدا بیان شد رام خودرو جزئی از جلوبندی خودرو محسوب می شود. در ادامه لیستی از خرابی جلوبندی خودرو را بیان می کنیم:
- اختلال در فرمان خودرو به صورت لرزش و …
- خرابی در سیستم تعلیق
- بعضی قطعات در جلوبندی ممکن است روغنی باشد مثل کمک فنر ها و …
- ساییدگی در کوتاه مدت یا ناهماهنگی در آج تایر ها
- سواری سفت و خشک
- لرزش فرمان در سرعت های مشخص
- شنیدن صدای غیر عادی در زمان عبور از دست انداز ها که ناشی از خرابی میل تعادل، رام خودرو یا … می باشد.
- کشیده شدن فرمان به یک سمت در زمان رها کردن فرمان در مسیر مستقیم برای چند ثانیه
اگر خودرو در مراکز معتبر معاینه فنی شود از خسارت های احتمالی جلوگیری می شود و در صورت خرابی یکی از قطعات از لوازم یدکی اصل استفاده خواهند کرد.